Ποδηλατώντας στη Νίσυρο: Εδώ η γη ανασαίνει

Κάτω από τις ρόδες μου βγαίνουν ατμοί και θειάφι…

Συμφώνα με το μύθο, κάτω από τη Νίσυρο βρίσκεται πλακωμένος ο γίγαντας Πολυβώτης.

Από τον Αλέξανδρο Πετρούτσο

Τότε που οι θεοί πολεμούσαν με τους γίγαντες ο Ποσειδώνας ξεκόλλησε έναν τεράστιο βράχο με την τρίαινα του από τη νότια Κω και τον εκσφενδόνισε εναντίον του γίγαντα. Από τότε ο Πολυβώτης προσπαθεί να ελευθερωθεί. Κάποτε σχεδόν τα κατάφερε. Από την έκρηξη και το σεισμό που προκλήθηκε πήρε τη σημερινή του μορφή το Αιγαίο και δημιουργήθηκαν τα νησιά του ώστε να μπορούν οι τουρίστες να κάνουν διακοπές. Οκτώβριος, προς το τέλος και το καραβάκι από την Κω έχει τρία αυτοκίνητα, μερικά δέματα, κάτι σωλήνες, μια παλέτα φορτωμένη με τρόφιμα και 15 με 20 ανθρώπους, μαζί με το πλήρωμα.

Ο καφές από το μπαρ του πλοίου ήξερα ότι θα είναι κακός αλλά πάντα τoν πίνω συνειδητοποιώντας κάθε φορά ότι μπορεί να γίνει και χειρότερος.

To πρώτο σημάδι που έδειχνε ότι κάπου από κάτω μας βράζει ένα ηφαίστειο φάνηκε στα δεξιά του μικρού καραβιού πριν φτάσουμε στη Νίσυρο. Η βραχονησίδα Στρογγυλή είναι ένας τέλεια σχηματισμένος ηφαιστειακός κώνος που υψώνεται 125 μέτρα πάνω από την επιφάνεια του νερού, ενώ η βάση του βρίσκεται σε βάθος 600 μέτρων. Μετά από λίγο άρχισαν να αχνοφαίνονται τα σπίτια χαμηλά στους Πάλλους.

Έπειτα και με ήρεμη θάλασσα φτάσαμε στο Μανδράκι. Εκεί με υποδέχθηκε ένας φίλος από τα παλιά. Διδάσκει θέατρο στη Νίσυρο και ακόμα και όταν είναι με τους μαθητές του στην αίθουσα έχει πάντα κοντά του τη σκυλίτσα του, τη Μόμο.

«…Το νησί έχει περίπου 1000 κατοίκους, τόσους έβλεπα τα Σαββατόβραδα κατά τη διάρκεια μίας παράστασης. Αυτοί με έβλεπαν δηλαδή, εγώ απλά τους είχα στο οπτικό μου πεδίο. Δεν είχα την ευκαιρία να τους παρατηρήσω. Εδώ, τους 1000 τους έμαθα σε λιγότερο από ένα χρόνο.»

Ο Τριαντάφυλλος τρέχει, όπως κι εσύ, έχει την ταβέρνα στον Εμποριό, εκεί θα πάμε, ακριβώς στο χείλος της καλντέρας. Το άλλο μέρος που θα σου αρέσει είναι το καφενείο στην πλατεία της Ηλικιωμένης, ο Αντρίκος! «Βάρδα στεναχώρια» , έτσι λέει η ταμπέλα, ωραίο όνομα για καφενείο, ε; Τα Νικιά είναι ωραία αλλά πολύ τουριστικά, δεν μου αρέσουν προσωπικά. Θα πάμε και στην Παχυά, απίστευτη παραλία ρε φίλε! Με αμμόλοφους, εκεί ξεκαλοκαιριάζω. Θυμάσαι το Ανεμάκι στην Εύβοια, τι καλοκαίρια περάσαμε εκεί! Ή τα πάρτι στο δώμα; Αλήθεια περνάς καθόλου από Εξάρχεια;

Εδώ πέρα έχω ξεπεράσει και τη φυσική απέχθεια που είχα με τις στολές. Να δεις τον αστυνομικό να έχει σταματήσει το περιπολικό και να φωτογραφίζει το ηλιοβασίλεμα… άλλη ζωή εδώ, ηρεμία…»

Έτσι ήταν κι έτσι παρέμεινε, ήθελε να δείξει σε όλους τα πάντα και πηδάει ακόμα από θέμα σε θέμα, συνεπαρμένος από τον ενθουσιασμό του.

Όλα αυτά μου τα είπε πριν ακόμα φορτώσω το ποδήλατο και την βαλίτσα μου στο αυτοκίνητό του. Η πλάκα είναι ότι ενώ οδηγούσε δεν μιλούσε, με άφηνε να κοιτάζω και να καταλαβαίνω το τοπίο μόνος μου. Σε όλες τις πλαγιές έχουν σηκώσει πεζούλες.

Το χώμα είναι ξερό αλλά έφορο, υπάρχουν πολλές σπηλιές. Πάτησα το play στο cd player και ήξερα σχεδόν ποιο τραγούδι θα παίξει. Στο υπόλοιπο της διαδρομής μέχρι τον Εμποριό ακούγαμε ξανά και ξανά τον Μάλαμα με τον Παπακωσταντίνου να τραγουδάνε την Απόδραση.

Το επόμενο πρωί πράγματι ξύπνησα στο χείλος της καλδέρας που απλώνεται για τέσσερα χιλιόμετρα. Οι κρατήρες Αχιλλέας, Λογοθέτης, Πολυβώτης και Στέφανος ήταν ευθεία μπροστά μου, στα δεξιά η ψηλότερη κορυφή του νησιού στα 700 μέτρα υψόμετρο, ο Προφήτης Ηλίας και στα αριστερά, «σκαρφαλωμένα» στα βράχια, τα Νικιά.

Από το μπαλκόνι μου έβλεπα τα τέσσερα μονοπάτια που είχα σκοπό να εξερευνήσω την πρώτη μέρα.

Η πρώτη μέρα εξερευνήσεων

Το 1ο ξεκινούσε έξω ακριβώς από την αυλόπορτά μου έτσι μπήκα κρύος στο μονοπάτι από τον Εμποριό προς τον κρατήρα. Οι αγελάδες και τα κατσίκια έχουν κάνει μεγάλες ζημιές σε αυτό το μονοπάτι. Έχουν ρίξει πεζούλες και μεγάλα βράχια. Τα νερά το έχουν ξεπλύνει και η διέλευση ακόμα και με τα πόδια δεν είναι εύκολη υπόθεση. Συνάντησα τον ασφαλτόδρομο και ανηφόρισα μέχρι τα Νικιά. Από εκεί έχει τρία μονοπάτια μήκους 2.7, 1.5 και 2.5 χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Η μπαταρία του e-bike μου ήταν φουλ φορτισμένη και είχα βάλει τα γκάζια στο τέρμα. Λίγο πριν τα Νικιά υπάρχει η ταμπέλα προς το παλιό μοναστήρι του άι Γιάννη. Αυτό το μονοπάτι δεν υπάρχει στους χάρτες. Είναι το αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς δύο φίλων, του Γιώργου και του Lars. Την στιγμή που μπήκα στο μονοπάτι και άρχισα να κατηφορίζω ένιωσα ευγνωμοσύνη, όχι μόνο προς τους φίλους μου αλλά και σε όσους ξοδεύουν τον χρόνο τους, σκάβουν και μετακινούμε βράχια ακολουθώντας τα βήματα ανθρώπων που έζησαν και δημιούργησαν εκατοντάδες χρόνια πριν.

Πλέον τα μονοπάτια δεν έχουν την ίδια πρακτική χρησιμότητα που είχαν μερικές δεκαετίες πριν και λίγοι σχετικά άνθρωποι τα βλέπουν σαν στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά αυτοί οι λίγοι αφ’ ενός είναι συνεχιστές της πραγματικής μας ιστορίας και από την άλλη βοηθούν τους αρχαιολόγους του μέλλοντος.

Η σύνδεσή μας είναι πολύ πιο άμεση με τους παππούδες και τους προπαππούδες μας παρά με τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Τα τοπία που διαμόρφωσαν οι άμεσοι πρόγονοί μας, οι καλύβες, οι ξερολιθιές, τα μονοπάτια μπορούν να μας επηρεάσουν θετικά πολύ περισσότερο από την αρχαία φιλοσοφία.

Τα δύο επόμενα μονοπάτια είχαν το ίδιο σημείο εκκίνησης και τερματισμού. Ξεκινούν από την πλατεία με τα ψηφιδωτά βότσαλα και καταλήγουν λίγο πριν τον κρατήρα περνώντας το ένα από τα αριστερά, το άλλο από τα δεξιά της ράχης Τσίμη. Το αριστερό έχει μεγαλύτερο μήκος αλλά είναι λιγότερο συντηρημένο.

Πριν κατηφορίσω όμως και τις δύο φορές έκανα μια στάση για να πάρω μια ανάσα και να κοιτάξω κάτω στο ηφαίστειο και το χωριό. Είναι κάποια τοπία που πρέπει να τα κοιτάξεις πολύ προσεκτικά και για πολύ ώρα. Έτσι μόνο μπορείς να καταλάβεις τη δύναμή τους. Αυτά τα μικρά συννεφάκια καπνού που βγαίνουν από τρύπες στη γη μας υπενθυμίζουν ότι δεν υπάρχει μόνο η επιφάνεια, πάντα στο βάθος, κάτι που είναι δύσκολο να αντιληφθούμε, βράζει.

Η δεύτερη μέρα

Τη 2η μέρα έμεινα μέσα στην Καλντέρα, έσπρωξα το ποδήλατο σε κάθε πιθανή πλαγιά και από εκεί απελευθέρωσα τα φρένα και άφησα την βαρύτητα να κάνει τη δουλειά της. Το χώμα εκεί είναι μαλακό, οι επιλογές για «γραμμή» κατάβασης είναι απεριόριστες! Σε κάθε μέρος που καβαλάω έχω φίλους και γνωστούς. Υπάρχουν συνήθειες που έχω, μονοπάτια που μου αρέσουν και πράγματα που κάνουν το κάθε μέρος μοναδικό. Στη Νίσυρο έχω και έναν τετράποδο φίλο, η Μόμο ευχαριστιέται τις βόλτες όσο κι εγώ.

Τη 2η μέρα της εξερεύνησής μου επισκέφτηκα τον Στέφανο, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους υδροθερμικός κρατήρες στον κόσμο με διάμετρο 500 μέτρα. Το μονοπάτι που κατεβαίνει μέχρι κάτω, μου έδωσε στιγμιαία την εντύπωση ότι ήμουν σε κάποιον άλλο πλανήτη, με άλλα πετρώματα από αυτά που γνωρίζω, με άλλους κανόνες να εξελίσσουν το τοπίο.

Εκτός από τον Στέφανο, κατέβηκα και σε άλλους κρατήρες, στο Μικρό Στέφανο που βρίσκεται παραμελημένος ακριβώς δίπλα στο Στέφανο, στον Αχιλλέα, τον Λογοθέτη και τον πολύ εντυπωσιακό Πολυβώτη που, τουλάχιστον την περίοδο που ήμουν εγώ εκεί, ήταν ο πιο ενεργός απελευθερώνοντας μικρά θειούχα σύννεφα προς τον ουρανό από τις φουμαρόλες.

Στην βόρεια και την ανατολική πλευρά του νησιού απλώνεται το κεντρικό ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο του νησιού… Μιλάμε για 12,7 ολόκληρα χιλιόμετρα! Στη νότια και δυτική πλευρά 10 χιλιόμετρα χωματόδρομου είναι η πρόσβαση που τα οχήματα έχουν εκεί.

Η τρίτη μέρα

Αυτόν ακολούθησα την 3η μέρα, προσπερνώντας στα γρήγορα τους κρατήρες. Λίγο πριν το Μανδράκι υπάρχουν δύο μονοπάτια που χρειάστηκε ιδιαίτερη προσοχή για να μην τα προσπεράσω. Το ένα ανεβοκατεβαίνει ελαφρά παράλληλα με το χωματόδρομο ενώ το άλλο ξεκινάει από τα όρια του οικισμού, είναι στρωμένο με στρογγυλεμένες ηφαιστειακές πέτρες και έχει μαντρότοιχο στα αριστερά και τα δεξιά.

Στο σημείο που τελειώνει ξεκινάνε τα σκαλοπάτια ανάμεσα από τα ψηλά σπίτια του χωριού. Δεν είναι μόνο το ότι βρισκόμουν σε κατοικημένη περιοχή, ήταν και το σκηνικό με τα βοτσαλωτά πλατύσκαλα και τις θαλασσινές παραστάσεις, τα μπλε παράθυρα και εκείνη την ομορφιά που έχουν οι γειτονιές κάτω από το φως του Αιγαίου που με έκανε να ελαττώνω ταχύτητα μέχρι να φτάσω κάτω στη θάλασσα και να τελειώσω την βόλτα μου στην Πλατεία της Ηλικιωμένης.

Ένα αξέχαστο ταξίδι

Δύο πράγματα μένουν από τα ταξίδια, αυτά που θα δούμε και αυτά που θα ακούσουμε. Αυτά που θα πούμε έχουν λιγότερη σημασία. Αυτά κρατάω εγώ. Στις φωτογραφίες δεν θα μπορούσαν να είναι όλα, ωστόσο νομίζω ότι επιτελούν το σκοπό τους, να μεταφέρουν νοητικά τον αναγνώστη, τώρα που είναι χειμώνας, σε εκείνη τη γωνιά του Αιγαίου. Αυτά που άκουσα ήταν επίσης πολλά και μεταφέρω ακόμα λιγότερα εδώ. Όσο καλό ποδηλατικά ήταν αυτό το ταξίδι άλλο τόσο καλές ήταν και οι νύχτες του.

Στην πλατεία του Εμποριού ακούγοντας τη λύρα, το βιολί και την κιθάρα, στο καφενείο του Αντρίκου παρέα με τους τελευταίους τουρίστες και ντόπιους ή στους μεγάλους περιπάτους που έκανα έμαθα πολλά και έχω να μάθω ακόμα περισσότερα στην επόμενη επίσκεψή μου. Όχι μόνο για τα μονοπάτια αλλά και για το πώς είναι ζωή πάνω σε ένα ηφαίστειο, στην άκρη του Αιγαίου.